Xạ trị ung thư là một trong số các phương pháp điều trị ung thư. Xạ trị ung thư sử dụng bức xạ ion hóa và tia X mang năng lượng cao để phá vỡ các tế bào ung thư nhằm làm cho các tế bào ung thư không còn khả năng sinh sản và làm cho khối u co lại.
Phương pháp xạ trị là gì?
Phương pháp xạ trị là phương pháp sử dụng bức xạ ion hoá và tia X mang năng nượng cao để phá vỡ các tế bào ung thư. Tia X từ lâu đã được các bác sĩ sử dụng để chụp bên trong cơ thể người. Mức năng lượng của bức xạ được sử dụng để chữa bệnh ung thư là Mega Vôn, cao hơn nhiều so với mức Kilô Vôn của tia X sử dụng trong chẩn đoán bệnh. Hơn nữa, lượng phóng xạ được sử dụng trong điều trị ung thư cũng cao hơn nhiều lần so với mức phóng xạ dùng trong chuẩn đoán. Sự ra đời của phương pháp xạ trị Mêga Vôn đã làm tăng cơ hội cứu sống bệnh nhân một cách rõ rệt đồng thời làm giảm thiểu các tác dụng phụ.
Phương pháp xạ trị hoạt động như thế nào?
Các tế bào khoẻ mạnh phân chia và tự thay thế theo một quá trình có trật tự, giữ cơ thể khoẻ mạnh và phục hồi các cấu trúc khi cần thiết. Bệnh ung thư xuất hiện khi khả năng phân chia và thay thế theo đúng trật tự bị mất đi. Các tế bào bệnh phân chia rất nhanh tạo ra các khối kết của mô gọi là khối u và các khối u này lan ra các mô và các bộ phận xung quanh (đôi khi lan hẳn ra phần khác của cơ thể).
Phương pháp xạ trị phá huỷ DNA của các tế bào ung thư (DNA là thông tin gen tối quan trọng quyết định quá trình sản sinh. Khi DNA bị phá huỷ, các tế bào ung thư không còn khả năng sản sinh và làm cho khối u co lại. Các tế bào phát triển càng nhanh thì càng nhạy cảm với các tác động của tia xạ.
Có thể sử dụng các màng chắn đặc biệt để bảo vệ các cơ quan khỏe mạnh trong cơ thể. Nhưng dù đã có bảo vệ nhưng một số tế bào khoẻ mạnh vẫn bị ảnh hưởng của tia xạ. Tuy nhiên, các tế bào khoẻ mạnh này có khả năng phục hồi hoàn toàn sau khi bị tác động của tia xạ. Đó là do các tế bào này có thể sử dụng cơ chế tự phục hồi của cơ thể người tốt hơn để phục hồi lại những tổn thương DNA. Sự khác biệt này đã được lợi dụng để chữa ung thư phân theo nhiều giai đoạn.
Mục đích của phương pháp xạ trị là gì?
Phương pháp xạ trị là một phương pháp hiệu quả cho nhiều loại bệnh ung thư trên nhiều phần của cơ thể. Mục đích chính của phương pháp này là điều trị khỏi bệnh ung thư. Và một mục đích khác của xạ trị là loại bỏ các triệu chứng như đau đớn, chảy máu hay tắc các cơ quan nội tạng quan trọng.
Đối với nhiều bệnh nhân, xạ trị là phương pháp duy nhất mà họ cần để điều trị. Đối với một số khác bệnh nhân, xạ trị cũng có thể được kết hợp với các phương pháp khác để điều trị như phẫu thuật và hoá trị liệu.
Chuẩn bị cho việc điều trị
Bệnh nhân sẽ mất 2 đến 3 giờ trong lần đầu tiên.
Bệnh nhân mặc áo choàng do bệnh viện cung cấp mà không cần cởi bỏ trang sức hay đồng hồ (trừ khi nằm trong khu vực được điều trị). Mạng che cố định được đặt cho bệnh nhân nếu như bệnh nhân bị ung thư ở khu vực đầu và cổ.
Bệnh nhân sẽ được định vị khu vực cần được xạ trị. Hình ảnh mô phỏng bằng CT được sử dụng cho chương trình điều trị và định hình tia xạ trị trên Multi-Leaf Collimator, chỉ tác dụng lên khu vực cần được điều trị.
Điều trị
Máy điều trị to lớn và gây tiếng ồn khi vận hành, nhưng không gây đau cho bệnh nhân. Bệnh nhân phải nằm yên trong suốt thời gian trị liệu ngắn.
Suốt thời gian đó, bác sĩ điều trị theo dõi bệnh nhân qua hệ thống truyền hình cáp. Bệnh nhân và bác sĩ nói chuyện với nhau thông qua hệ thống liên lạc 2 chiều. Nếu như bệnh nhân có vấn đề gì, hãy thông báo cho bác sĩ biết, bác sĩ sẽ tắt máy điều trị ngay lập tức và giúp bệnh nhân.
Thỉnh thoảng, cũng cần điều trị từ những góc độ khác nhau. Sau lần điều trị đầu, bệnh nhân sẽ được tái định vị hay dời máy điều trị đến một góc mới và lập lại tiến trình.
Xạ trị ở đầu và cổ
Nếu phải xạ trị ở đầu hay cổ, bệnh nhân được mạng che bằng nhựa để mặc trong suốt quá trình điều trị. Dụng cụ này giữ đầu bệnh nhân ở vị trí chính xác trong suốt lúc điều trị. Điều này rất quan trọng vì việc điều trị phải chính xác đến đúng khu vực.
Bệnh nhân cần được điều trị bao nhiêu lần?
Hầu hết bệnh nhân cần điều trị mỗi ngày. Thời gian điều trị thì ngắn, thường chỉ 1 đến 2 phút, nhưng thường mất thêm thời gian cho các khâu chuẩn bị.
Mỗi đợt điều trị kéo dài vài tuần hoặc có thể ngắn hơn nhiều, tùy theo tình trạng của bệnh nhân. Thường bệnh nhân xạ trị không cần nằm viện. Những lần đầu tiên đến trung tâm ung thư, bệnh nhân nên có người thân đi cùng.
Thỉnh thoảng, bệnh nhân cũng cần được nhập viện cho việc xạ trị để tránh bị lỡ hẹn. Bác sĩ xạ trị sẽ gặp bệnh nhân ít nhất 1 lần/ tuần trong suốt quá trình điều trị.
Tác dụng phụ
Xạ trị hoàn toàn không đau, nhưng nó cũng có một vài tác dụng phụ vì gây ảnh hường đến những mô bình thường quanh khu vực điều trị. Nhưng hầu hết là tạm thời. Điều trị những phần khác nhau trong cơ thể có phản ứng phụ khác nhau.
Các phản ứng phụ như:
- Phản ứng của da: da bị bạc màu giống như bị cháy nắng nhẹ.
- Buồn nôn, nôn và chán ăn: sẽ hết sau khi điều trị.
- Tiêu chảy nếu như xạ trị ở phần bụng. Tránh ăn rau xanh, trái cây, thức uống có cồn và uống nhiều nước.
- Đau cổ, khô miệng hay thay đổi vị giác nếu xạ trị ở phần cổ và họng.
- Mệt mỏi sau 2, 3 tuần xạ trị. Chỉ cần nghỉ ngơi thêm vài giờ mỗi ngày.
Nguồn: khambenhsingapore